کیفری
۱۴۰۴/۳/۱۲
ادله اثبات در امور کیفری کدام اند؟
کیفری
۱۴۰۴/۳/۱۲
در دادرسی کیفری، اثبات جرم بر عهده‌ی مقام تعقیب (دادستان) است و اصل «برائت» اقتضا دارد که هیچ‌کس مجرم شناخته نشود مگر آنکه ادله‌ی قانونی و معتبر علیه او وجود داشته باشد. در قانون آیین دادرسی کیفری ایران، ادله‌ی اثبات جرم به‌صورت مشخص و محدود تعریف شده‌اند؛ یعنی قاضی نمی‌تواند خارج از این موارد، دلیل دیگری را برای اثبات جرم بپذیرد. در ادامه به مهم‌ترین ادله اثبات در امور کیفری می‌پردازیم: ⸻ ۱. اقرار متهم اقرار یعنی اینکه شخص، صراحتاً به ارتکاب جرم توسط خودش اعتراف کند. اقرار باید: • نزد مقام قضایی انجام شود. • با اختیار و اراده‌ی کامل باشد (نه تحت اجبار یا شکنجه). • در مورد جرایم حدی، نیاز به تکرار در دفعات مشخص دارد. اقرار از قوی‌ترین ادله محسوب می‌شود، اما در عین حال باید همراه با شرایط قانونی خاصی باشد تا معتبر شناخته شود. ⸻ ۲. شهادت شهود شهادت نیز یکی از ادله مهم در امور کیفری است. اما برای آنکه شهادت پذیرفته شود، باید شرایطی وجود داشته باشد، مانند: • اهلیت شاهد (بلوغ، عقل، ایمان و…) • نبود دشمنی یا نفع شخصی در دعوا • تطابق شهادت با واقعیت در برخی جرایم مثل حد زنا یا لواط، تعداد مشخصی شاهد لازم است (چهار نفر مرد عادل). ⸻ ۳. علم قاضی علم قاضی یعنی باور وجدانی و شخصی قاضی به وقوع جرم بر اساس قرائن و شواهد موجود در پرونده. البته در قانون جدید، علم قاضی هم به‌عنوان یکی از ادله مستقل شناخته شده، اما باید: • مبتنی بر قرائن موجود در پرونده باشد. • قابل استدلال و توجیه باشد. مثلاً اگر دوربین مدار بسته صحنه‌ای را ضبط کرده باشد و قاضی با دیدن آن قانع شود، این علم می‌تواند مبنای حکم باشد. ⸻ ۴. سوگند در امور کیفری سوگند فقط در موارد محدود و خاص کاربرد دارد، برخلاف دعاوی حقوقی که جایگاه پررنگ‌تری دارد. مثلاً در برخی دعاوی مانند قذف (نسبت دادن زنا)، اگر مدعی نتواند شاهد بیاورد، سوگند متهم می‌تواند به نفع او تمام شود و از مجازات رهایی یابد. ⸻ ۵. قسامه (سوگند گروهی) قسامه در مواردی مثل قتل یا جرح عمدی کاربرد دارد که دلیل قاطع وجود ندارد ولی ظن قوی علیه متهم هست. در این صورت، اولیای دم یا مدعی باید ۵۰ قسم بخورند که متهم مرتکب جرم شده. اگر نتوانستند، نوبت به متهم می‌رسد که برای بی‌گناهی‌اش قسم بخورد. ⸻ نتیجه‌گیری: در امور کیفری، چون با حقوق و آزادی‌های اساسی اشخاص سروکار داریم، باید ادله‌ای قوی، شفاف و قابل اطمینان وجود داشته باشد. اقرار، شهادت، علم قاضی، سوگند و قسامه، تنها ابزارهایی هستند که قانون‌گذار برای کشف حقیقت در اختیار سیستم قضایی قرار داده. با شناخت دقیق این ادله، هم حقوق متهم و هم حق جامعه در تعادل حفظ خواهد شد.
موضوعات حقوقی را به روز مطالعه کنید
استفاده از مطالب این سایت فقط برای مقاصد غیرتجاری و با ذکر منبع بلامانع است.©